Lào Cai: Đổi mới, sáng tạo, quyết tâm trở thành tỉnh phát triển của cả nước

Khi khó khăn là động lực

Với tất cả những người Lào Cai đã từng đi qua những năm tháng đầu những năm 1990, không ai không “thấm” những khó khăn vô vàn của những ngày đầu Lào Cai vừa được tái lập sau chia tách từ tỉnh Hoàng Liên Sơn. 

Đó là  một Lào Cai hoang tàn, xơ xác bởi hậu quả của cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía bắc năm 1979. Thời điểm này, Lào Cai có 9 huyện, thị xã với 180 xã, phường, thị trấn thì hầu hết các huyện đều thuộc diện kém phát triển; 7/10 huyện chưa có điện lưới quốc gia; 138/180 xã đặc biệt khó khăn (chiếm 76,6%). 54 trong số 180 xã chưa có đường giao thông đến trung tâm.

Kinh tế vẫn mang nặng tính tự túc, tự cấp. Cơ sở hạ tầng và công nghiệp gần như bị tàn phá hoàn toàn bởi chiến tranh. Tỷ lệ hộ nghèo và rất nghèo trên 55%, vùng cao trên 90%. Có tới 52% dân số các xã vùng cao mù chữ, nhiều người chưa nói được tiếng phổ thông. 

Toàn tỉnh thậm chí còn14 xã trắng về giáo dục, tỷ lệ huy động trẻ đến trường chỉ đạt khoảng 40%. Thu ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh chỉ đạt 36 tỷ đồng; thu nhập bình quân đầu người mới đạt 680 nghìn đồng/người/năm…  

Thời kỳ ấy, mục tiêu lớn nhất, nỗi khát khao cháy bỏng nhất của hết thảy những người dân trong tỉnh là sớm đưa Lào Cai ra khỏi diện tỉnh nghèo, đồng bào các dân tộc thiểu số được định canh, định cư, được giảm nghèo giảm đói, con em người dân tộc được cắp sách đến trường, “biết được cái chữ”…

Nỗi khát khao ấy cũng chính là động lực thôi thúc Đảng bộ, chính quyền và đồng bào các dân tộc Lào Cai nỗ lực hết sức, vượt khó khăn, thử thách, quyết mở ra cho được một giai đoạn mới cho sự phát triển của tỉnh Lào Cai.

Những bước chuyển mình ngoạn mục từ tầm nhìn và sự sáng tạo

Nội lực, quyết tâm, khát khao ấy, sự đoàn kết, thống nhất, việc vận dụng linh hoạt, táo bạo và sáng tạo các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước vào thực tiễn phát triển kinh tế – xã hội của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân địa phương, tinh thần quyết liệt, dám nghĩ dám làm, cùng với sự quan tâm, chỉ đạo sát sao cũng như các quyết sách hỗ trợ kịp thời, thiết thực của Trung ương đã là những nhân tố giúp Lào Cai, từ một tỉnh miền núi nghèo, từng ngày đổi thay với những bước chuyển mình, bứt phá ngoạn mục trên tất cả các lĩnh vực.

30 năm chuyển mình của vùng đất Lào Cai có thể được phân định thành 3 chặng đường 10 năm. Như chia sẻ đầy tự hào của TS Ðặng Xuân Phong, Ủy viên BCH T.Ư Ðảng, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng Ðoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Lào Cai, chặng đường 10 năm đầu tái lập tỉnh (1991-2000) là thời kỳ Lào Cai phải đối diện với bao thử thách, là giai đoạn tập trung khắc phục khó khăn và định hình hướng đi cùng khát vọng vươn lên mạnh mẽ để xây dựng và kiến thiết quê hương.
Chặng đường 10 năm kế tiếp (2001-2010) là giai đoạn Lào Cai thể hiện tinh thần chủ động, sáng tạo trong việc khai thác tiềm năng, lợi thế kết hợp với phát huy nội lực, tập trung khơi thông điểm nghẽn, tạo tiền đề cho sự phát triển bứt phá trên nhiều lĩnh vực.

Ðể khai thác tiềm năng, thế mạnh trong điều kiện nguồn ngân sách hạn hẹp, tỉnh đã chủ động đề xuất với Trung ương cho phép thực hiện cơ chế đặc thù thay vì đề xuất cấp ngân sách cho địa phương.
Với cách làm đó, Lào Cai đã có được nguồn lực cần thiết để khai thác tiềm năng, lợi thế của tỉnh gắn với triển khai có hiệu quả các chương trình, đề án, nghị quyết chuyên đề của Ban Chấp hành Ðảng bộ tỉnh khóa 12, 13.

Với quan điểm biến tiềm năng thành lợi thế, biến thách thức thành cơ hội phát triển, Lào Cai đã quyết liệt xúc tiến các dự án trọng điểm (cao tốc Nội Bài – Lào Cai; thực hiện chiến lược dời đô, mở rộng không gian phát triển của TP. Lào Cai về phía Nam,…). Những quyết sách táo bạo và đầy sáng tạo này đã từng bước đưa Lào Cai từ “ngõ cụt” trở thành cửa ngõ kết nối giao thương giữa thị trường tây nam Trung Quốc với cả nước và khu vực Asean. Ðây cũng là chặng đường đánh dấu hoạt động đối ngoại của tỉnh rất rộng mở và sôi động với nhiều đối tác trong và ngoài nước.

Chặng đường 10 năm trở lại đây (2011-2020) là chặng đường Lào Cai nâng tầm vị thế, phát triển toàn diện theo hướng nhanh và bền vững. Với chủ trương lấy công nghiệp chế biến sâu làm đột phá, thương mại, dịch vụ, du lịch làm mũi nhọn, đồng thời tiếp tục tập trung cho nông nghiệp, nông thôn, lấy xây dựng nông thôn mới là nhiệm vụ trọng tâm, cốt lõi, ưu tiên.

Thành tựu đạt được của tỉnh Lào Cai từ năm 2011-2020 là rất tự hào, tốc độ tăng trưởng kinh tế của tỉnh từ năm 2011-2020 luôn đạt mức cao, quy mô GRDP ngày càng lớn (năm 2020 gấp 2,4 lần so với năm 2010).

Những đổi thay nhanh chóng về kết cấu hạ tầng ngày càng đồng bộ, tạo ra diện mạo mới từ đô thị tới nông thôn. Nhiều thành tựu to lớn trong giai đoạn này được tạo nên từ chính tầm nhìn và sự sáng tạo của Lào Cai.

Tuyến cao tốc Hà Nội – Lào Cai được hoàn thành và thông xe mở ra cơ hội và triển vọng lớn cùng với hành lang kinh tế Côn Minh – Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng – Quảng Ninh, cùng với đó hệ thống giao thông kết nối thông suốt từ tỉnh đến huyện, xã, thôn và liên thông với các tỉnh bạn góp phần nâng tầm vị thế Lào Cai.

Khu kinh tế cửa khẩu được quy hoạch và mở rộng với quy mô bề thế, ngày càng hiện đại.

Chiến lược phát triển du lịch được hoạch định đồng bộ và nhất quán cùng với nâng cấp thị xã Sa Pa, xúc tiến đầu tư Cảng hàng không Sa Pa, từng bước đưa nơi đây trở thành vùng động lực tăng trưởng, thu hút nhiều nhà đầu tư lớn, trở thành khu du lịch trọng điểm quốc gia, mang tầm quốc tế.
Các khu công nghiệp, khu đô thị mới, các đô thị vệ tinh ngày càng được hoàn thiện và khang trang; phân hiệu Ðại học Thái Nguyên cùng với Trường cao đẳng Lào Cai được hình thành tạo tiền đề để hình thành Ðại học Lào Cai đa ngành trong tương lai.

Văn hóa – xã hội chuyển biến mạnh mẽ, toàn diện, hoàn thiện đồng bộ các thiết chế văn hóa từ tỉnh đến cơ sở. Công tác xây dựng Ðảng và hệ thống chính trị có nhiều đổi mới sáng tạo; sự ra đời của mô hình tuyên vận là một minh chứng sống động về công tác tư tưởng – dân vận ở cơ sở; an ninh – quốc phòng được củng cố vững chắc, đối ngoại ngày càng rộng mở và đi vào chiều sâu.

Có thể nói, sau 3 chặng đường 10 năm ấy, Lào Cai đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trên tất cả các lĩnh vực kinh tế – xã hội, quốc phòng, an ninh, xây dựng Đảng và hệ thống chính trị. Từ 1 trong 6 tỉnh nghèo nhất cả nước, Lào Cai đã bứt phá vươn lên trở thành tỉnh phát triển của khu vực Tây Bắc và đứng tốp đầu trong 14 tỉnh trung du và miền núi phía bắc với tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân mỗi năm đạt khoảng 10%. 

Nỗ lực hiện thực hóa mục tiêu trở thành tỉnh khá và phát triển của cả nước

Thành công đã đạt được của Lào Cai trong 30 năm qua là rất đáng tự hào, nhưng như lời Bí thư Tỉnh ủy Lào Cai Đặng Xuân Phong, “với tinh thần cầu thị, chúng ta cũng nhận thấy vẫn còn những tồn tại, hạn chế, yếu kém cần khắc phục”.
Đơn cử như quy mô, tiềm lực kinh tế của tỉnh còn nhỏ; biến đổi khí hậu, dịch bệnh cây trồng, vật nuôi thường xuyên xảy ra; Kết cấu hạ tầng kinh tế – xã hội của tỉnh chưa đồng bộ và hoàn thiện; nhiều xã có tỷ lệ hộ nghèo cao; đời sống của nhân dân vùng cao, vùng đồng bào dân tộc thiểu số còn nhiều khó khăn; chất lượng nguồn nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu; tình hình an ninh nông thôn, tội phạm, tệ nạn xã hội tiềm ẩn các yếu tố phức tạp… Đặc biệt, đại dịch COVID-19 đã tác động mạnh đến nền kinh tế có tỷ trọng dịch vụ, du lịch cao của tỉnh.

Tuy nhiên, với khát vọng vươn lên vì một Lào Cai phát triển nhanh và bền vững, Đại hội Đảng bộ tỉnh Lào Cai lần thứ XVI, nhiệm kỳ 2020 – 2025 đã xác định những mục tiêu lớn, không chỉ cụ thể cho 5 năm, mà cho cả tầm nhìn dài hạn đến năm 2030, Lào Cai trở thành tỉnh phát triển khá của cả nước và đến năm 2045, trở thành tỉnh phát triển của cả nước.

Để hiện thực hóa mục tiêu này, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Lào Cai lần thứ XVI, nhiệm kỳ 2020 – 2025 đã đề ra 7 nhiệm vụ trọng tâm, 9 nhóm giải pháp và 2 lĩnh vực đột phá để thực hiện đến năm 2025; Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa XVI đã cụ thể hóa các mục tiêu, định hướng bằng 18 đề án trọng tâm cùng với 24 mục tiêu.

Trong đó, như chia sẻ của ông Trịnh Xuân Trường – Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh, giải pháp có tính quyết định để thực hiện thắng lợi các mục tiêu đã xác định, đó là xây dựng và triển khai hiệu quả các cơ chế, chính sách để phát triển các lĩnh vực có lợi thế; thu hút các nhà đầu tư chiến lược, các dự án quy mô thu hút sử dụng nguồn nhân lực lớn; thu hút nhân tài, ưu tiên đầu tư phát triển nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao đối với những lĩnh vực then chốt gắn với thúc đẩy đổi mới, sáng tạo để Lào Cai thực sự là trung tâm, là động lực phát triển của vùng Trung du và miền núi phía Bắc.

Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền hợp lý, gắn với việc tự chủ để các địa phương tích cực phát huy các lợi thế, chủ động trong nguồn lực, dám nghĩ, dám làm, dám nói, dám đổi mới, dám chịu trách nhiệm và dám đương đầu với khó khăn, thử thách. Quy hoạch và thực hiện đồng bộ quy hoạch, chú trọng các quy hoạch mới gắn kết với các quy hoạch hiện có, như quy hoạch đô thị ven sông Hồng, quy hoạch các đô thị du lịch (Y Tý, Bắc Hà, mở rộng Sa Pa, Tân An – Bảo Hà,…), xây dựng thành phố Lào Cai trở thành đô thị loại I với tiêu chí đô thị thông minh…

Phát triển kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại gắn với phát triển hạ tầng giao thông (Cảng Hàng không Sa Pa, nâng cấp đường sắt khổ 1.435mm, phát triển đường sông, hoàn thành giai đoạn 2 đường cao tốc Nội Bài – Lào Cai). Phát triển hạ tầng số (viễn thông, hạ tầng số, tạo nền tảng chuyển đổi số, từng bước phát triển kinh tế số, xã hội số). Coi phát triển du lịch – dịch vụ là mũi nhọn để đột phá; trong đó tập trung xây dựng Sa Pa trở thành khu du lịch quốc gia mang tầm quốc tế; đưa Khu Kinh tế cửa khẩu Lào Cai trở thành trung tâm logistics lớn của cả nước. Phát triển công nghiệp là trụ cột, tập trung chế biến sâu các sản phẩm công nghiệp. Chuyển dịch mạnh sản xuất nông nghiệp hàng hóa theo chuỗi, gắn với thị trường để nâng cao giá trị sản xuất và thu nhập cho khu vực nông thôn.

Những khó khăn bộn bề, đặc biệt là những ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch COVID-19… tất cả sẽ khiến hành trình hiện thực hóa mục tiêu của Lào Cai sẽ còn gặp rất nhiều khó khăn thách thức. Nhưng, tin rằng, với ý chí, tinh thần đổi mới sáng tạo và khát vọng vươn cao, vươn xa, không tự thỏa mãn với chính mình của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc trong tỉnh, sự quan tâm, giúp đỡ, hỗ trợ của Trung ương, sự hợp tác cùng phát triển của các địa phương, bạn bè quốc tế, trong tương lai không xa, Lào Cai sẽ  trở thành tỉnh phát triển của cả nước.

Đức Toàn