Lào Cai: Nỗ lực đẩy lùi nạn tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trong đồng bào dân tộc thiểu số

Nạn tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống có chiều hướng giảm

Lào Cai là một tỉnh vùng cao, biên giới, nằm ở phía Bắc Việt Nam, phía Bắc giáp tỉnh Vân Nam – Trung Quốc với 203 km đường biên, phía Tây giáp tỉnh Lai Châu, phía Đông giáp tỉnh Hà Giang, phía Nam giáp tỉnh Yên Bái và Sơn La. Diện tích 8.049 km2, có 9 huyện và 3 thị xã, dân số gần 600.000 người gồm nhiều dân tộc anh em chung sống, trong đó có 65% dân số thuộc các dân tộc ít người.

Trong những năm qua, tỉnh đã ban hành nhiều chính sách ưu đãi cũng như huy động mọi nguồn lực tập trung cho việc phát triển kinh tế – xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh vùng DTTS và miền núi. Bên cạnh đó, tỉnh cũng nỗ lực thực hiện nhiều giải pháp để giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào DTTS.

Theo báo cáo của các huyện, thị xã, thành phố, 8 tháng đầu năm 2022, Lào Cai có 219 phụ nữ DTTS dưới 18 tuổi sinh con lần đầu, bằng 32,4% so với năm 2021. Trong đó phụ nữ dân tộc Mông là chủ yếu. Theo thống kê, trong 8 tháng đầu năm 2022, tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn tỉnh vùng cao Lào Cai có chiều hướng giảm.

Để đạt được mục tiêu trên, trước hết cần làm tốt việc giảm thiểu tình trạng tảo hôn. Do đó, tỉnh Lào Cai đang triển khai nhiều giải pháp lồng ghép, đồng bộ từ tận dụng ảnh hưởng của người có uy tín tại địa phương đến xây dựng mới và duy trì các mô hình hoạt động tuyên truyền hiệu quả.

Ban Dân tộc tỉnh Lào Cai cho biết, cùng với việc tuyên truyền, giáo dục về phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, tỉnh đang tăng cường xây dựng các mô hình điểm, các câu lạc bộ về phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống với nội dung như: “Nói không với tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống”, “Tổ phụ nữ không có con tảo hôn”, “Chống tảo hôn”, “Giáo dục cha mẹ trong chăm sóc và phát triển trẻ em gắn với hôn nhân gia đình…”.

Trong những tháng đầu năm 2022, các huyện, thị xã, thành phố duy trì 58 mô hình với 3.527 thành viên tham gia. Các mô hình, câu lạc bộ tổ chức sinh hoạt định kỳ theo quy chế xây dựng; thường xuyên cập nhật kiến thức mới, phối hợp tổ chức tuyên truyền các nội dung thực hiện chính sách, pháp luật về phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống. Nhờ đó, các địa phương đã tuyên truyền, vận động được 147 người từ bỏ ý định về chung sống với nhau như vợ chồng, trong đó có 50 trường hợp là học sinh; kịp thời xử lý vi phạm hành chính 28 vụ tảo hôn.

Việc tuyên truyền nâng cao nhận thức cho đồng bào các DTTS có vai trò quan trọng trong việc phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.

Tại huyện vùng cao Bát Xát có trên 80% là đồng bào DTTS. Những năm trước đây, tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn huyện diễn ra khá phức tạp. Tuy nhiên, thời gian gần đây, với sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, nạn tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống đã giảm rõ rệt. Nếu như năm 2021 toàn huyện còn 7 trường hợp tảo hôn, thì 6 tháng đầu năm nay đã giảm xuống chỉ còn 1 trường hợp.

Theo bà Sùng Hồng Mai – Phó Chủ tịch UBND huyện Bát Xát cho biết, huyện đã chỉ đạo các cơ quan, đơn vị phối hợp chặt chẽ trong việc lựa chọn các giải pháp phòng chống tảo hôn. Ví dụ, Đoàn Thanh niên phối hợp tổ chức diễn đàn “Thanh niên nói không với tảo hôn”; Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể thì tiếp tục xây dựng các mô hình ở các xã có nguy cơ cao xảy ra tảo hôn…

Cùng với đó, phát huy vai trò trưởng thôn, bản, người có uy tín tham gia tuyên truyền, vận động, kịp thời phát hiện và có biện pháp ngăn chặn các trường hợp có dấu hiệu tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống.

“Trong những tháng đầu năm 2022, chúng tôi đã phát hiện, tuyên truyền, vận động và kịp thời ngăn chặn hàng trăm trường hợp có ý định chung sống với nhau như vợ chồng khi chưa đủ tuổi”, bà Mai thông tin.

Nỗ lực nâng cao chất lượng dân số trong tình hình mới 

Với quan điểm, chất lượng dân số là yếu tố đặc biệt quan trọng trong phát triển kinh tế – xã hội, đảm bảo an ninh quốc phòng của tỉnh, chú trọng nâng cao chất lượng dân số vùng khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, Nghị quyết số 27-NQ/TU ngày 01/7/2022 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Lào Cai về nâng cao chất lượng dân số tỉnh Lào Cai đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 đặt mục tiêu: Nâng cao chất lượng dân số tỉnh Lào Cai đảm bảo quy mô, cơ cấu, phân bố dân số phù hợp với tình hình kinh tế – xã hội của tỉnh.

Duy trì vững chắc mức sinh thay thế; quản lý, chăm sóc sức khỏe người dân; giảm tỷ lệ mắc bệnh, tỷ lệ tử vong do bệnh tật. Quan tâm công tác giáo dục, nâng cao nhận thức người dân, phấn đấu nâng chỉ số phát triển con người (HDI) của Lào Cai bằng mức trung bình toàn quốc vào năm 2030. Đến năm 2025 không còn hôn nhân cận huyết thống; đến năm 2030 cơ bản không còn tình trạng tảo hôn trên địa bàn tỉnh.

Phấn đấu duy trì thu nhập bình quân của tỉnh trong tốp 15 tỉnh đứng đầu cả nước, nâng mức thu nhập vùng nông thôn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số tương đương mức thu nhập trung bình của toàn quốc vào năm 2030. Định hướng đến năm 2050, nâng cao chất lượng dân số toàn diện cả về trí lực, thể lực, chất lượng, đảm bảo nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh ở địa phương, xây dựng Lào Cai trở thành tỉnh phát triển của vùng và cả nước.

Để hoàn thành mục tiêu này, cần có sự vào cuộc, chung tay của nhiều sở, ngành, địa phương, triển khai đồng bộ các nhóm nhiệm vụ, giải pháp, đó là: Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy, chính quyền; đổi mới, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước; sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị – xã hội; Tăng cường công tác tuyên truyền, vận động nâng cao chất lượng dân số. Phát triển mạng lưới cung cấp dịch vụ dân số, chăm sóc sức khỏe ban đầu.

Nâng cao thể lực, tầm vóc, sức khỏe thể chất, tinh thần người dân. Hoàn thiện và thực hiện hiệu quả các chính sách, cơ chế; bảo đảm nguồn lực nâng cao chất lượng dân số. Kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ dân số; tăng cường hợp tác, đối ngoại trong nâng cao chất lượng dân số. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và tăng cường chuyển đổi số trong công tác dân số.

Trọng tâm là đưa nhiệm vụ nâng cao chất lượng dân số thành một mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội; lồng ghép các mục tiêu nâng cao chất lượng dân số vào nội dung quy hoạch, kế hoạch, chương trình, dự án phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh. Đề cao vai trò, trách nhiệm của gia đình, nhà trường, cộng đồng trong việc giáo dục về dân số; ngăn ngừa, giảm thiểu tiến tới chấm dứt tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, mang thai tuổi vị thành niên ở đồng bào dân tộc ít người. Ưu tiên các giải pháp tiếp cận người dân ở vùng cao, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn của tỉnh.

Đẩy mạnh các hoạt động tư vấn và dịch vụ về nâng cao chất lượng dân số, khám sức khỏe trước kết hôn, tầm soát trước sinh và sau sinh; duy trì, triển khai hiệu quả, nhân rộng các mô hình phòng, chống suy dinh dưỡng tại cộng đồng, dinh dưỡng học đường; dinh dưỡng hợp lý, phòng chống tác hại chất gây nghiện, sức khỏe người cao tuổi… Thực hiện tốt công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu cho nhân dân. Triển khai, nhân rộng các mô hình, đề án về nâng cao chất lượng dân số. Triển khai hiệu quả chương trình rèn luyện thể chất, thể dục, thể thao.

Xây dựng, ban hành và triển khai thực hiện hiệu quả các chính sách hỗ trợ công tác dân số và phát triển đặc thù tại đại phương: Chính sách dinh dưỡng; chính sách đào tạo bồi dưỡng cán bộ y tế, giáo dục – đào tạo, hỗ trợ việc làm, an sinh xã hội vùng đặc biệt khó khăn, người dân tộc thiểu số, gia đình chính sách… Hoàn thiện cơ chế giải quyết tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống.

Những kết quả đạt được trong việc nâng cao chất lượng dân số những năm qua sẽ là động lực để Lào Cai tiếp tục thực hiện tốt công tác này trong thời gian tới với quyết tâm xây dựng Lào Cai trở thành tỉnh phát triển toàn diện của khu vực trung du và miền núi phía Bắc, đem lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho Nhân dân các dân tộc Lào Cai.

Bích Việt (t/h)