Cũng giống như nhiều vùng dân tộc thiểu số khác ở Việt Nam, người Tày ở Văn Bàn (Lào Cai) có một cuộc sống gần gũi với thiên nhiên, họ tận dụng những sản vật mà thiên nhiên, núi rừng ban tặng để chế biến thành những món bánh mộc mạc mà chứa đựng bao tình cảm nồng ấm. Bánh chuối là loại bánh không thể thiếu trong mỗi dịp Tết nguyên tiêu, Tết đoan ngọ hay Rằm tháng 7 của người Tày ở Văn Bàn.
Để làm được món bánh chuối thơm ngon, giữ được hương vị nguyên vẹn của chuối, màu vàng của bánh như miếng mật, người làm bánh cần khóe léo, tỉ mỉ. Từ cách chọn gạo nếp cho tới nhân bánh đều phải chăm chút, cẩn trọng, nếu không thành phẩm sẽ không được tròn vị thơm ngon.
Các nguyên liệu làm bánh phải được chuẩn bị kỹ lương, từ nhiều ngày. Người làm bánh phải chọn những quả chuối đẹp, chín vàng đều, không dập nát, đem bóc vỏ rồi phơi nắng. Khi chuối khô, đem gói kín trong lá chuối nỏ sau đó treo lên gác bếp. Bánh chuối rất kén gạo, không phải loại gạo nào cũng làm được bánh, nên để làm được những chiếc bánh dẻo, thơm ngon, người làm bánh cũng phải chọn loại gạo nếp ngon, hạt mẩy, đem ngâm trong nước 4-5 tiếng sau đó mang đi xay mịn. Lá chuối gói bánh phải là lá bánh tẻ, được hái từ rừng về. Nhân làm từ đậu xanh hoặc lạc vừng đem đồ chín và cho thêm một chút đường phên để hương vị ngọt thanh, ngon miệng.
Chuối khô sau khi gác bếp được lấy xuống rửa sạch rồi cho vào nồi nấu. Sau đó, ta đem chuối đã nấu nhừ giã nhuyễn với bột gạo nếp đến khi sên lại tạo thành thứ hỗn hợp dẻo quánh màu vàng như mật thì bắt tay vào gói bánh.
Bột bánh sau khi đã giã nhuyễn đem chia nhỏ thành từng phần đều nhau để tiến hành gói nhân. Giai đoạn gói bánh thể hiện sự cẩn thận, tỉ mỉ, chứ đựng bao tình cảm của người làm bánh.
Dưới bàn tay khéo léo người phụ nữ Tày, nhân bánh được đặt lên lá chuối khô, rồi nhẹ nhàng gói lại từng cặp, sau đó xếp vào chõ hấp. Một chiếc bánh đạt yêu cầu phải đảm bảo cả về hình thức và hương vị, bánh sau khi vớt ra phải có màu nâu nhạt, vị ngọt thanh của đường, mùi thơm thoang thoảng của lá chuối.
Khi thưởng thức bánh chuối, thực khách sẽ cảm nhận được hương vị chua chua, ngọt ngọt của chuối hòa quyện với đường, cùng cái béo ngậy, giòn giòn của nhân lạc vừng tạo nên dư vị đặc biệt, lạ miệng và không bị ngấy.
Bánh chuối của người Tày (Văn Bàn) là sản phẩm không thể thiếu trong mâm lễ cúng tổ tiên. Bánh ăn ngon, không ngấy, lại để được lâu hơn những loại bánh khác, nên nếu có dịp đến với Văn Bàn, nhiều du khách sẽ không quên thưởng thức món ăn đặc biệt này và thường mua về làm quà cho người thân cùng thưởng thức./.
