
Nấm mối được bày bán tại các phiên chợ vùng cao.
Nấm mối sở dĩ có tên gọi như vậy là bởi loại nấm tự nhiên này thường mọc trên những bãi đất ở dưới có loài mối đất sinh sống. Loại nấm mối có giá trị dinh dưỡng cao, ăn ngon, có mùi thơm đặc trưng, lại không nuôi nhân tạo được nên đây được xem như một món đặc sản quý, bổ dưỡng từ rừng.
Anh Phàn Văn Thắng, nhà ở thôn Lùng Tao, xã Bản Lầu (Mường Khương) thu hái nấm ở rừng mang ra chợ xép tận Bản Phiệt để bán cho biết: “Loại nấm này mọc cũng chỉ trong 24 tiếng, nếu không thu hái thì cũng nở và tan ra rất nhanh. Ngon nhất vẫn là lúc nấm còn đang mũ nhỏ ôm sát chân nấm, chưa xòe ô. Người dân thu hái vào nửa đêm về sáng, tầm 3-5h sáng, còn nếu thu hái muộn, nấm xòe to, ăn cũng kém ngon và bán cũng không được giá”.
Để thu hái nấm mối và mùa sau còn có lộc rừng, theo kinh nghiệm hầu hết người dân địa phương cho biết, thì được chỉ dùng tay hoặc lấy thanh tre, thanh gỗ nhỏ để lấy chứ không được dùng dao sắt, nhôm để thu hái. Bởi nếu dùng dao thì năm sau bãi đất ấy tuyệt nhiên không mọc lên nấm nữa. Nấm mối được mọi người chế biến thành các món ẩm thực ngon bổ dưỡng như nấu súp nấm hải sản; canh gà nấm, nấm xào lòng gà, nấm xào thịt bò hoặc nấm xào ngồng tỏi…
Tại chợ Cốc Lếu (thành phố Lào Cai), chợ thị trấn Bát Xát giá bán 1 kg nấm mối tươi dao động từ 250.000 -300.000 đồng tùy loại. Giá thu mua bán cho các khách hàng xuất sang Trung Quốc có giá từ 400.000 đồng đến 600.000 đồng/kg, nấm càng mới mọc và thu hoạch càng sớm càng có giá bán cao.
Loại nấm này được khách hàng Trung Quốc rất ưa chuộng và tìm mua, vì theo nhiều tài liệu có ghi y học cổ truyền Trung Quốc cho rằng loại nấm mối có thể cải thiện khả năng miễn dịch chống lại các tế bào ung thư, chống lão hóa, giảm lượng đường trong máu; phụ nữ ăn nấm mối thường xuyên có lợi cho làn da và nội tiết.
Theo nhiều người dân bản địa ở các huyện Bát Xát, Sa Pa, Văn Bàn, Mường Khương cho biết, trước đây loại nấm này mọc nhiều lắm. Sau một trận mưa rừng, trời bắt đầu hửng nắng là nấm mọc nhiều vô kể. Chẳng thế mà dân gian có câu “như nấm mọc sau mưa”.
Theo ngành y tế khuyến cáo, người dân hái nấm về ăn cũng cần phân biệt được loại nấm mối, để tránh việc hái nhầm nấm độc.
Cũng bởi, nấm chỉ có vài ngày nên rất nhiều người sành ăn ở Lào Cai chờ đến dịp này để đi vào bản hoặc các chợ phiên vùng cao săn tìm mua bằng được thứ “lộc rừng sau mưa” về thưởng thức./.