Câu lạc bộ dân ca Nùng Dín – nơi “giữ và truyền lửa” những làn điệu dân ca Nùng Dín.
Dân ca Nùng Dín là thể thơ 5 chữ được hình thành từ lao động thực tế, từ cuộc sống thường ngày, từ tình cảm mộc mạc và dân dã, là sản phẩm trí tuệ của tập thể, của nhiều tác giả qua nhiều thế hệ nối tiếp nhau sáng tác và không ngừng hoàn thiện. Dân ca Nùng Dín gồm 4 thể loại: Hát giao duyên, hát mân cỗ, hát giao lưu và hát chính sự. Mỗi thể loại đều có một số bài hát cố định và hát lẻ ứng khẩu để đối đáp, được diễn tả bằng 3 làn điệu: Hát thử, hát thúc và hát lượm. Dân tộc Nùng Dín không có chữ viết riêng, nên dân ca Nùng Dín được truyền miệng từ thế hệ trước sang thế hệ sau, từ người biết hát sang người chưa biết.
Tuy nhiên, cùng với sự phát triển kinh tế, hội nhập quốc tế, khoa học kỹ thuật phát triển, các phương tiện nghe nhìn ngày càng tiên tiến và phổ biến ở nhiều vùng miền; cùng với đó những người biết hát thì cũng cao tuổi, bệnh tật, già yếu nên không hát được nữa hoặc bỏ lâu, quên lãng dẫn đến việc hát dân ca Nùng Dín tại các thôn bản bị mai một và vắng bóng dần.
Nhớ lại quãng thời gian đó, ông Hoàng Xín Hòa tâm sự: “Nhóm Nùng Dín chúng tôi có một kho tàng về dân ca rất phong phú, rất hay, nếu để mai một thì đó là điều khiến chúng tôi ân hận nhất. Là người vô cùng yêu thích dân ca Nùng Dín, tôi biết rằng gìn giữ nét đẹp văn hóa của dân tộc mình, đừng cho nó hòa tan, mai một là điều quan trọng”.
Nhận thấy trách nhiệm của bản thân trong việc lưu giữ và bảo tồn dân ca Nùng Dín, ông Hòa kiên nhẫn sưu tầm, ghi chép từng làn điệu dân ca, sau đó vận động, thu hút lớp người cao tuổi và trung niên biết hát dân ca cổ tại địa phương thành lập Câu lạc bộ dân ca Nùng Dín do chính ông làm chủ nhiệm vào năm 2012. Câu lạc bộ được thành lập nhằm mục đích sưu tầm, sáng tác và tiếp tục cải tiến, phát triển sao cho phù hợp với thực tiễn cuộc sống, phục vụ công tác giáo dục cộng đồng.
Nghệ nhân Hoàng Xín Hòa dạy hát dân ca cho các cháu nhỏ trong thôn bản.
Bằng tình yêu đối với di sản văn hóa của dân tộc, sự động viên, khích lệ của chính quyền địa phương, ông Hòa cùng một số thành viên Câu lạc bộ đến từng thôn, bản và liên kết với các trường học trên địa bàn để tổ chức các lớp học dân ca cho lớp trẻ thanh thiếu niên, nhi đồng. Trong những lần truyền dạy, ông còn tranh thủ trò chuyện, tuyên truyền khơi gợi được nhận thức, lòng tự hào trong các em học sinh tham gia lớp học, về cái đẹp, cái chân thiện mỹ, phong tục, bản sắc văn hóa của dân tộc mình để bảo tồn; cũng như việc phát huy giá trị bản sắc văn hoá trong đời sống, phát triển kinh tế… Từ đó, giúp thế hệ trẻ thêm yêu mến và tự hào về nét đẹp truyền thống của dân tộc mình, đồng thời thấy được cái hay, cái lợi từ tiềm năng sẵn có để nâng cao vai trò, trách nhiệm của mỗi cá nhân tham gia giữ gìn, bảo tồn bản sắc văn hoá tốt đẹp của dân tộc.
Sau 10 năm thành lập, Câu lạc bộ dân ca Nùng Dín với 22 thành viên đã sưu tầm và ghi âm được 58 bài hát cổ; mở được 26 lớp, truyền dậy dân ca Nùng dín cho gần 500 người; tổ chức được 4 lần Hội thi sáng tác lời mới; duy trì được việc hát dân ca trong các dịp lễ hội, các sự kiện lớn của địa phương…
Theo ông Hoàng Xín Hòa, dân ca phải luôn được bổ sung, cải tiến, phải thổi vào đó luồng gió mới, mang hơi thở của thời đại. Vì vậy, trong 10 năm qua, ông và các thành viên trong câu lạc bộ đã sáng tác được 40 bài hát mới. Không chỉ có lời hát giao duyên, kết bạn, ca ngợi tình đoàn kết mà những bài dân ca của người Nùng giờ đây còn ca ngợi vẻ đẹp quê hương, đất nước, ca ngợi Đảng, Bác Hồ, ca ngợi công cuộc đổi mới của đất nước.
Buổi giao lưu giữa Nghệ nhân Nhân dân Hoàng Xín Hòa với những người hâm mộ dân ca Nùng Dín.
Với những đóng góp to lớn trong bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Nùng Dín, năm 2022, ông Hoàng Xín Hòa được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Nhân dân. Để tiếp tục “giữ và truyền lửa” dân ca Nùng Dín, ngày ngày, những bước chân của ông vẫn in dấu trên khắp nẻo đường để những câu dân ca Nùng Dín luôn vang núi, rộn nương.